Tóm tắt:  Đàn Phím điện tử (Electronic Keyboard) hiện nay đang rất phổ biến trên thế giới với tính năng, hiệu quả sử dụng rộng rãi, có thể tham gia vào nhiều dạng hoạt động nghệ thuật khác nhau. Nhờ áp dụng những tiến bộ khoa học ngành điện tử, đàn Electronic Keyboard từ vị thế cây đàn tái tạo âm thanh đã nhanh chóng phát triển thành nhạc khí có âm thanh tổng hợp phong phú, đa dạng.

Các bài hát trong chương trình học đệm hát cho sinh viên ngành Giáo dục mầm non được quy định chặt chẽ chủ yếu là ở tính chất thể loại, cấu trúc hình thức âm nhạc, nội dung, tư tưởng, phong cách thể hiện. Giáo viên cần hướng dẫn cho sinh viên nắm vững những đặc điểm đó của ca khúc dùng trong nhà trường cùng với việc trang bị kỹ thuật đánh đàn cho sinh viên là những yêu cầu quan trọng để giáo viên dựa vào đó đưa ra phương pháp giảng dạy giúp cho sinh viên có kỹ năng tốt trong việc đệm hát. Giảng viên cần đưa ra những ca khúc điển hình của các phong cách âm nhạc khác nhau. Từ đó, giao bài trong nhóm mỗi em một bài khác nhau. Trong quá trình học tập, các em có thể tiếp thu, kiến thức không chỉ ở trong bài của mình mà còn hiểu về các ca khúc có phong cách khác của các sinh viên trong nhóm.

Thông thường các tác giả không viết phần nhạc dạo cho bài hát của mình mà do người nhạc công chơi đàn tự soạn hoặc ca khúc được các nhạc sĩ hòa âm phối khí, biên soạn dành cho từng nhạc cụ hay tốp nhạc, dàn nhạc đệm. Sinh viên cần tìm hiểu kỹ bài hát về thể loại, nội dung, tính chất âm nhạc của bài hát, cần nghe kỹ và học thuộc bài hát, xác định giọng, nhịp độ, tiết tấu, tốc độ, âm sắc, hòa âm… của bài hát. Giáo viên cần đệm mẫu và hướng dẫn cho sinh viên các phương pháp, thủ pháp soạn dạo đầu, dạo khi hết câu, hết đoạn, dạo giữa và dạo kết bài.

1. Soạn câu dạo đầu (Intro)

Thông thường các tác giả không viết phần nhạc dạo cho bài hát của mình mà do người nhạc công chơi đàn tự soạn hoặc ca khúc được các nhạc sĩ hòa âm phối khí, biên soạn dành cho từng nhạc cụ hay tốp nhạc, dàn nhạc đệm. Với những bài hát này, người chơi đàn phải tập ghi nhớ giai điệu của bài hát để soạn phần dạo. Giáo viên cần hướng dẫn và gợi ý cho sinh viên cách viết câu dạo.

Khi đệm hát, người chơi đàn thường lấy nét giai điệu của bài hát để làm câu dạo. Có thể là nét giai điệu phần đầu hoặc điệp khúc của bài hát rồi sau đó biến tấu nét giai điệu đó để tránh sự lặp lại.

Người đệm đàn cũng có thể dựa trên thang âm, điệu thức, hòa thanh, giai điệu, tiết tấu, âm hình chủ đạo, nội dung, tính chất âm nhạc… của bài hát để sáng tạo nên nhạc dạo riêng cho bài hát. Người đệm có thể dùng thủ pháp mô phỏng, giữ nguyên âm hình tiết tấu, thay đổi cao độ, kéo dài hay rút ngắn giai điệu… để sáng tạo nên nhạc dạo.

Sinh viên có thể nhấn nút Intro trên đàn để làm phần dạo đầu cho bài hát. Việc soạn nhạc dạo đầu phụ thuộc vào tính chất, thể loại của bài hát.

2. Soạn câu gian tấu (Inter luck)

Thông thường, một ca khúc được người biểu diễn hát 2 lần. Câu gian tấu có thể dùng lại câu nhạc dạo đầu để dùng cho dạo giữa hoặc soạn một nét giai điệu mới để tránh bị lặp lại.

Đơn giản nhất là sinh viên có thể lấy nét giai điệu của bài hát để làm câu dạo, các em còn có thể chọn nét giai điệu phần đầu hoặc điệp khúc của bài hát rồi sau đó biến tấu nét giai điệu đó để tránh sự lặp lại gây nhàm chán.

3. Soạn câu kết của bài hát (Engding)

Việc soạn câu kết cho bài hát phụ thuộc vào tính chất âm nhạc và nội dung của bài hát. Bên cạnh đó còn phụ thuộc vào hình thức biểu diễn của bài hát.

Nếu là bài mang tính hành khúc, rộn ràng, nhanh, trong sáng, hát đồng ca, sinh viên có thể dùng hợp âm dày và các tiết tấu mang tính hành khúc để kết.

Nếu bài hát mang tính chất trữ tình đệm cho học sinh Mầm non hát đơn ca, sinh viên có thể tìm một nét giai điệu phù hợp để đệm cho phần kết.

Trong việc dạy cho sinh viên phương pháp soạn nhạc dạo, giáo viên cần tăng cường sưu tầm các bài hát có phần đệm hay, qua băng đĩa hoặc trên các phương tiện thông tin, truyền thông để sinh viên tham khảo. Giáo viên cũng nên chuẩn bị một số bài soạn để thị phạm trên lớp

4. Ghép phần đệm với người hát.

Sau khi đã soạn xong các phần dạo, sinh viên cần học thuộc ca khúc cùng với phần dạo đã soạn, sau đó các em cần ghép phần đệm với người hát hoặc một nhạc cụ khác.

Các em có thể tự hát để ghép phần đệm hoặc nhờ các sinh viên khác hát hoặc chơi giai điệu chính trên đàn để ghép phần đệm đã soạn.

Khi ghép phần đệm với người hát, sinh viên cần đánh chính xác, thể hiện tốt sắc thái, tình cảm giai điệu của câu dạo, của giai điệu và hợp âm đệm với sự vững vàng, tự tin về nhịp, tiết tấu và tempo…. Làm tốt các yêu cầu trên, các em mới thực hiện được vai trò và chỗ dựa cho người hát. Các em cần lựa chọn âm lượng vừa phải để nhạc đệm không quá to át người hát hoặc qua nhỏ làm người hát khó nghe, khó phối hợp tốt với phần đệm. Sinh viên cũng nên tập có sự giao lưu về biểu diễn âm nhạc với người hát như gật đầu, ra dấu hiệu kết thúc câu dạo để vào lời hát hoặc ra hiệu để chuẩn bị kết thúc bài hát…

Phần tập ghép bàI trên đàn với người hát rất quan trọng. Nó giúp cho sinh viên có kết quả biểu diễn bài đệm hát hoàn chỉnh về mặt kỹ thuật từ đầu tới cuối bài đệm cũng như thể hiện được nội dung, tính chất, sắc thái tình cảm của bài hát một cách thật hòa hợp, ăn ý với người hát…

Sinh viên ngành Mầm non là sinh viên được đào tạo để trở thành những giáo viên giảng dạy tất cả các môn học ở trường mầm non và là sinh viên không học chuyên về âm nhạc.

Việc lựa chọn những sinh viên có năng khiếu về đàn và phân thành các nhóm có trình độ tương đương là rất quan trọng. Khả năng về đàn phím của hầu hết sinh viên khi vào trường đều chưa có gì, nhưng cũng có em đã được học đàn từ trước, có những em năng khiếu chơi đàn nổi trội… Giáo viên cần nắm chắc trình độ và năng khiếu đánh đàn của từng sinh viên để phân chia nhóm cho phù hợp. Phương pháp này đòi hỏi giáo viên không chỉ là những người dạy các em trong giờ mà còn phải như là một nhà quan sát đối tượng học. Từ đó giúp giáo viên có phương pháp chọn lựa sao cho phù hợp với từng nhóm.

Sinh viên có thể lần lượt luyện tập theo nhóm của mình. Như vậy, trong quá trình giảng dạy bộ môn, giảng viên sẽ tạo điều kiện thuận lợi để phát triển khả năng đối với sinh viên thuộc nhóm khá và có những biện pháp bồi dưỡng tích cực cho những sinh viên thuộc nhóm trung bình và yếu. Như vậy sẽ phát huy được tính tích cực sáng tạo và học tập của sinh viên trong nhóm, gây hứng thú và sự phấn đấu học tập của các em.

Để rèn luyện tốt kỹ năng đệm đàn cho sinh viên Mầm non, trước tiên giáo viên phải trang bị cho các sinh viên chuyên ngành Mầm non kỹ năng về đàn phím. Sinh viên cần nắm vững Lý thuyết âm nhạc có liên quan đến việc học một nhạc cụ, tính năng nhạc cụ, cách sử dụng và tư thế đánh đàn, kỹ thuật cơ bản khi đánh đàn. Để rèn luyện kỹ thuật ngón bấm, giáo viên âm nhạc có thể chọn lọc một số gam, bài tập kỹ thuật, etude phù hợp cho sinh viên học để nâng cao trình độ cho các em.

 TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Cù Minh Nhật (2009), Organ thực hành 134 bài hát mẫu giáo, NXB Âm nhạc.

2. Hoàng Văn Yến (chủ biên) và nhiều tác giả (2007), rẻ mầm non ca hát, Nxb Âm nhạc, Vụ Giáo dục Mầm non.

3. Nguyễn Xuân Tứ, Phương pháp dạy và học đàn phím điện tử, NXB ĐHSP 2005.