Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng được tích hợp vào lĩnh vực giáo dục, mang lại những tác động đáng kể đến sự phát triển năng lực giải quyết vấn đề của sinh viên sư phạm ^1,2. Việc này không chỉ thay đổi phương pháp giảng dạy truyền thống mà còn mở ra nhiều cơ hội mới để nâng cao kỹ năng tư duy bậc cao, đặc biệt là kỹ năng giải quyết vấn đề, cho giáo viên tương lai ^1,3.

Các nghiên cứu gần đây đã nhấn mạnh vai trò của AI trong việc tạo ra các môi trường học tập thích ứng, nơi nội dung và phương pháp giảng dạy có thể được điều chỉnh linh hoạt theo năng lực và phản hồi của từng sinh viên ¹. Điều này giúp cá nhân hóa trải nghiệm học tập và có tác động sâu sắc đến việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề ¹. Chẳng hạn, các hệ thống gia sư thông minh (ITS) và phần mềm viết tự động được hỗ trợ bởi AI có thể tạo ra các tình huống học tập dựa trên vấn đề, khuyến khích sinh viên sư phạm suy nghĩ sâu sắc và đưa ra giải pháp ⁴. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc sử dụng các công cụ AI có thể cải thiện khả năng tư duy phản biện và suy luận logic, những yếu tố cốt lõi của năng lực giải quyết vấn đề ⁵.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, việc tích hợp AI cũng đặt ra những thách thức. Một trong những lo ngại chính là khả năng sinh viên quá phụ thuộc vào AI, dẫn đến suy giảm kỹ năng tư duy phản biện ^6,7. Điều này xảy ra khi sinh viên dựa vào các giải pháp tự động mà không thực sự hiểu được quy trình giải quyết vấn đề hoặc phát triển khả năng suy nghĩ độc lập ⁷. Một nghiên cứu về sinh viên đại học đã chỉ ra rằng việc phụ thuộc vào AI có thể ảnh hưởng đến kết quả ra quyết định và cách sinh viên tiếp cận các nhiệm vụ giải quyết vấn đề phức tạp ⁸. Điều quan trọng là phải tìm ra sự cân bằng phù hợp giữa việc tận dụng lợi ích của AI và đảm bảo sinh viên vẫn phát triển các kỹ năng nhận thức cần thiết ⁹.

Để giải quyết vấn đề này, một số chương trình giáo dục đã được phát triển để tăng cường năng lực giải quyết vấn đề cho sinh viên sư phạm thông qua AI. Ví dụ, chương trình giáo dục hội tụ AI dựa trên kể chuyện và giải quyết vấn đề thực tế đã được áp dụng cho sinh viên sư phạm tin học, cho thấy hiệu quả tích cực trong việc nâng cao năng lực hội tụ ¹⁰. Một nghiên cứu khác đã phát triển một mô phỏng tăng cường AI tổng quát (GenAI) nhằm cải thiện năng lực giải quyết vấn đề của sinh viên sư phạm bằng cách tạo ra một môi trường ảo để họ thực hành và áp dụng kiến thức lý thuyết vào các tình huống thực tế ². Các giáo viên tương lai cần được trang bị để giải quyết các vấn đề phức tạp trong các bối cảnh giảng dạy và học tập đa dạng, và các chương trình đào tạo giáo viên thường gặp khó khăn trong việc thu hẹp khoảng cách giữa kiến thức lý thuyết và ứng dụng thực tế ².

Các mô hình chấp nhận công nghệ (TAM) đã được sử dụng để giải thích các yếu tố ảnh hưởng đến việc giáo viên áp dụng công nghệ trong thực hành giảng dạy của họ ¹¹. Điều này đặc biệt quan trọng đối với AI, khi mà sự hiểu biết và kinh nghiệm sử dụng AI của giáo viên có thể ảnh hưởng đến mức độ hiệu quả của việc tích hợp AI vào lớp học ⁷. Thực tế cho thấy, việc thiếu sự hiểu biết, kinh nghiệm và hỗ trợ đào tạo về AI là những rào cản đáng kể đối với giáo viên ⁷.

Nhận thức của sinh viên sư phạm về AI và vai trò của nó trong giáo dục cũng rất đa dạng, từ lạc quan đến thận trọng ¹². Một số coi AI là công cụ hỗ trợ quý giá, trong khi những người khác lo ngại về những tác động tiêu cực tiềm tàng, chẳng hạn như suy giảm kỹ năng tư duy phản biện ^7,13. Nghiên cứu về giáo viên tiền dịch vụ STEM và phi STEM cũng cho thấy thái độ và sự lo lắng của họ đối với AI có thể khác nhau tùy thuộc vào lĩnh vực học tập ¹⁴.

Một số nghiên cứu đã tập trung vào việc phát triển các khung kiến thức sư phạm công nghệ nội dung AI (AI-TPACK) để hỗ trợ sinh viên sư phạm trong việc tích hợp AI vào giảng dạy khoa học ^15,16. Khung này cung cấp một nền tảng có cấu trúc để kết hợp kiến thức công nghệ, sư phạm và nội dung, giúp giáo viên tương lai chuẩn bị tốt hơn cho việc sử dụng AI trong lớp học ¹⁵.

Tóm lại, AI có tiềm năng lớn trong việc nâng cao năng lực giải quyết vấn đề của sinh viên sư phạm thông qua các môi trường học tập cá nhân hóa, hệ thống phản hồi tự động và mô phỏng thực tế ^1,2,17. Tuy nhiên, cần có các chiến lược giáo dục cẩn thận để đảm bảo rằng sinh viên không quá phụ thuộc vào AI và vẫn phát triển các kỹ năng tư duy bậc cao cần thiết ^6,9. Việc đào tạo và hỗ trợ giáo viên về AI, cùng với việc phát triển các khung kiến thức phù hợp, sẽ là chìa khóa để khai thác tối đa lợi ích của AI trong giáo dục ^7,15,16.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Said, N. A., Osman, N. A., Mohamed, T. I. & Al-Said, K. M. The role of artificial intelligence in enhancing problem-solving skills: The mediating role of adaptive learning environments. Int. J. Innov. Res. Sci. Stud. https://doi.org/10.53894/ijirss.v8i2.5961 (2025) doi:10.53894/ijirss.v8i2.5961.
2. Lim, J. et al. Development and implementation of a generative artificial intelligence-enhanced simulation to enhance problem-solving skills for pre-service teachers. Comput. Educ. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2025.105306 (2025) doi:10.1016/j.compedu.2025.105306.
3. Khan, M. A. & Begum, H. The Impact of AI-Supported Classroom Activities on Enhancing Critical Thinking and Problem-Solving Skills. Res. J. Soc. Aff. https://doi.org/10.71317/rjsa.003.06.0448 (2025) doi:10.71317/rjsa.003.06.0448.
4. Shahzad, S. A., Raza, M. M., Malhi, S. D., Ain, Q. ul & Malhi, D. K. Integrating Artificial Intelligence To Foster Critical Thinking And Problem-Solving In 21st-Century Classrooms. Res. J. Soc. Aff. https://doi.org/10.71317/rjsa.003.05.0362 (2025) doi:10.71317/rjsa.003.05.0362.
5. Asghr, K., Munawar, U. & Ullah, N. EXAMINING THE EFFECT OF AI TOOLS ON CRITICAL THINKING AND PROBLEM SOLVING SKILLS AMONG HIGHER EDUCATION STUDENTS. Gomal Univ. J. Res. https://doi.org/10.51380/gujr-41-01-10 (2025) doi:10.51380/gujr-41-01-10.
6. Hassen, M. The Impact of AI on Students’ Reading, Critical Thinking, and Problem-Solving Skills. Am. J. Educ. Inf. Technol. https://doi.org/10.11648/j.ajeit.20250902.12 (2025) doi:10.11648/j.ajeit.20250902.12.
7. Shamsuddinova, S., Heryani, P. & Naval, M. A. Evolution to revolution: Critical exploration of educators’ perceptions of the impact of Artificial Intelligence (AI) on the teaching and learning process in the GCC region. Int. J. Educ. Res. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2024.102326 (2024) doi:10.1016/j.ijer.2024.102326.
8. Hou, C., Zhu, G., Sudarshan, V., Lim, F. S. & Ong, Y. S. Measuring undergraduate students’ reliance on Generative AI during problem-solving: Scale development and validation. Comput. Educ. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2025.105329 (2025) doi:10.1016/j.compedu.2025.105329.
9. Moșoi, A. A., Maican, C. I., Cazan, A.-M. & Sumedrea, S. Do students need to think hard? The interplay of AI and cognitive abilities in solving problems. Educ. Inf. Technol. https://doi.org/10.1007/s10639-025-13738-8 (2025) doi:10.1007/s10639-025-13738-8.
10. Kim, J.-Y., Jeon, I.-S. & Kim, K. The Educational Effect of Storytelling-based Real-Life Problem-Solving Artificial Intelligence Convergence Education Program for Pre-service Informatics Teacher. Korean Assoc. Learn.-Centered Curric. Instr. https://doi.org/10.22251/jlcci.2023.23.2.397 (2023) doi:10.22251/jlcci.2023.23.2.397.
11. Scherer, R., Siddiq, F. & Tondeur, J. The technology acceptance model (TAM): A meta-analytic structural equation modeling approach to explaining teachers’ adoption of digital technology in education. Comput. Educ. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2018.09.009 (2019) doi:10.1016/j.compedu.2018.09.009.
12. Lamanauskas, V. PRE-SERVICE PRESCHOOL AND PRIMARY SCHOOL TEACHERS’ POSITION ON ARTIFICIAL INTELLIGENCE: ASPECTS OF BENEFITS AND IMPACT IN THE FUTURE. Nat. Sci. Educ. Compr. Sch. NSECS https://doi.org/10.48127/gu/25.31.24 (2025) doi:10.48127/gu/25.31.24.
13. Moon, D. Elementary pre-service teachers’ ambivalent views on the introduction of artificial intelligence education: photovoice analysis. Korean Assoc. Pract. Arts Educ. https://doi.org/10.24062/kpae.2023.36.3.51 (2023) doi:10.24062/kpae.2023.36.3.51.
14. Aktulun, O. U., Kasapoglu, K. & Aydogdu, B. COMPARING TURKISH PRE-SERVICE STEM AND NON-STEM TEACHERS’ ATTITUDES AND ANXIETY TOWARD ARTIFICIAL INTELLIGENCE. J. Balt. Sci. Educ. https://doi.org/10.33225/jbse/24.23.950 (2024) doi:10.33225/jbse/24.23.950.
15. Dewi, N. R., Aribowo, L. A., Aji, S., Rahayu, A. & Listiaji, P. The Analysis of Pre-Service Teachers’ Ability in Integrating Artificial Intelligence–Technological Pedagogical Content Knowledge to Learning Instruction. J. IPA Amp Pembelajaran IPA https://doi.org/10.24815/jipi.v9i3.48648 (2025) doi:10.24815/jipi.v9i3.48648.
16. Xu, G., Yu, A., Gao, A. & Trainin, G. Developing an AI-TPACK framework: exploring the mediating role of AI attitudes in pre-service TCSL teachers’ self-efficacy and AI-TPACK. Educ. Inf. Technol. https://doi.org/10.1007/s10639-025-13630-5 (2025) doi:10.1007/s10639-025-13630-5.
17. Deeva, G., Bogdanova, D., Serral, E., Snoeck, M. & Weerdt, J. D. A review of automated feedback systems for learners: Classification framework, challenges and opportunities. Comput. Educ. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2020.104094 (2021) doi:10.1016/j.compedu.2020.104094.