Khoa Sư phạm

“Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc chính là giữ gìn linh hồn của một dân tộc”

Trong bối cảnh hội nhập và hiện đại hóa, việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học không chỉ dừng lại ở việc rèn luyện những phẩm chất cá nhân cần thiết, mà còn phải gắn liền với việc truyền tải và bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống. Đặc biệt trong dịp lễ cuối năm, khi không khí Tết Nguyên Đán lan tỏa khắp nơi chính là thời điểm vàng để trẻ em vừa học kỹ năng sống, vừa thấm nhuần tinh thần dân tộc, để từ đó hình thành nhân cách toàn diện.

Cuối năm là thời điểm đặc biệt, khi trường lớp rộn ràng với các hoạt động tổng kết, liên hoan, hội chợ xuân, văn nghệ chào năm mới. Đây là môi trường thuận lợi để học sinh được trải nghiệm, giao lưu và rèn luyện kỹ năng sống một cách tự nhiên. Quan trọng hơn, thông qua những hoạt động như trò chơi dân gian, múa hát truyền thống, gói bánh chưng, viết câu đối đỏ, trẻ còn được tiếp xúc với những nét đẹp văn hóa lâu đời. Trong bối cảnh trẻ em ngày càng gắn bó nhiều với công nghệ và mạng xã hội, thì việc đưa các em trở về với những giá trị văn hóa dân tộc lại càng có ý nghĩa, giúp trẻ kết nối trực tiếp với bạn bè, thầy cô, cộng đồng và với chính cội nguồn của mình.

Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học trong dịp lễ cuối năm là cần thiết bởi nó giúp trẻ hình thành những phẩm chất quan trọng. Các em học cách giao tiếp lễ phép qua lời chúc mừng, cảm ơn, xin lỗi; học cách hợp tác khi cùng nhau chuẩn bị văn nghệ, trang trí lớp học; học cách quản lý thời gian khi vừa phải hoàn thành bài tập vừa tham gia hoạt động; học cách tự phục vụ qua việc chuẩn bị đồ dùng cá nhân, giữ gìn vệ sinh; và học cách thể hiện bản thân qua biểu diễn, thuyết trình, chia sẻ cảm nghĩ. Đặc biệt, thông qua các hoạt động mang đậm bản sắc dân tộc, trẻ còn được nuôi dưỡng lòng tự hào, ý thức bảo tồn văn hóa và tinh thần sẻ chia.

Thực tế cho thấy, nhiều trường tiểu học đã triển khai thành công các hoạt động cuối năm gắn với giáo dục kỹ năng sống và văn hóa dân tộc. Hội chợ xuân với gian hàng trò chơi dân gian, ngày hội ẩm thực với món ăn truyền thống, chương trình văn nghệ chào năm mới với điệu múa, làn điệu dân ca, hay hoạt động thiện nguyện đều trở thành môi trường để học sinh vừa rèn kỹ năng, vừa tiếp nhận và lan tỏa giá trị văn hóa. Những kỹ năng và giá trị ấy không chỉ dừng lại ở khoảnh khắc vui chơi, mà còn mang lại lợi ích lâu dài: giao tiếp lễ phép giúp các em hòa nhập xã hội; tinh thần hợp tác khiến các em trở thành công dân có trách nhiệm; khả năng quản lý thời gian hình thành thói quen học tập khoa học; tính tự phục vụ giúp các em tự lập hơn; tinh thần sẻ chia nuôi dưỡng lòng nhân ái; và ý thức bảo tồn văn hóa giúp các em trở thành thế hệ kế thừa, giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc.

Các chuyên gia giáo dục quốc tế cũng khẳng định vai trò của kỹ năng sống trong giáo dục tiểu học. UNESCO từng nhấn mạnh trong báo cáo về “Giáo dục cho thế kỷ XXI” rằng: “Học để biết, học để làm, học để chung sống và học để làm người” là bốn trụ cột quan trọng của giáo dục hiện đại. Trong đó, kỹ năng sống chính là cầu nối để trẻ em có thể vận dụng kiến thức vào thực tiễn, biết cách chung sống hài hòa và phát triển nhân cách toàn diện. Nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc hay Phần Lan đã đưa kỹ năng sống vào chương trình giáo dục tiểu học thông qua các hoạt động lễ hội, trải nghiệm cộng đồng, và kết quả cho thấy học sinh tự tin hơn, gắn kết hơn và có trách nhiệm hơn với xã hội. Với Việt Nam, việc lồng ghép kỹ năng sống vào các hoạt động lễ hội truyền thống càng có ý nghĩa đặc biệt, bởi nó giúp thế hệ trẻ vừa hội nhập quốc tế, vừa giữ gìn bản sắc dân tộc.

Trong tất cả những hoạt động ấy, vai trò của giáo viên và phụ huynh hết sức quan trọng. Giáo viên là người định hướng, tổ chức và khích lệ học sinh tham gia tích cực, còn phụ huynh là người đồng hành, hỗ trợ và tạo môi trường gia đình thân thiện để trẻ áp dụng những kỹ năng đã học. Khi nhà trường và gia đình phối hợp chặt chẽ, việc giáo dục kỹ năng sống gắn với văn hóa dân tộc sẽ đạt hiệu quả cao hơn, giúp học sinh không chỉ vui chơi mà còn trưởng thành hơn sau mỗi hoạt động.

Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học trong dịp lễ cuối năm là một chủ đề mang tính thời sự, bởi nó đáp ứng nhu cầu thực tiễn của xã hội; là cần thiết, bởi nó giúp trẻ phát triển toàn diện; và là khả thi, bởi nó có thể được thực hiện thông qua những hoạt động gần gũi, thiết thực. Quan trọng hơn, đây còn là cơ hội để truyền tải, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa mang bản sắc dân tộc trong thế hệ trẻ. Giáo dục kỹ năng sống trong dịp lễ cuối năm không chỉ là rèn luyện nhân cách, mà còn là hành trình gìn giữ và lan tỏa bản sắc văn hóa dân tộc cho thế hệ mai sau.