Khoa Sư phạm

             Tóm tắt

            Sau khi học xong chuyên đề Giáo dục học do GS.TS Phạm Minh Hùng  giảng dạy, chúng tôi thấy đây là một chuyên đề vô cùng bổ ích và lý thú. Chuyên đề đã giúp học viên hiểu sâu sắc về những vấn đề lịch sử giáo dục và giáo dục học so sánh, cung cấp cho học viên những thông tin, kiến thức mới nhất về giáo dục và quản lý giáo dục.

            Từ khóa: vai trò của người thầy

            Abstract

            After completing the Education Study topic taught by Prof. Dr. Pham Minh Hung, we found this to be an extremely useful and interesting topic. The seminar has helped students gain a deep understanding of educational history and comparative education, providing them with the latest information and knowledge about education and educational management.

            Key words: education, educational management

Trong các nội dung mà chuyên đề cung cấp, chúng tôi tâm đắc nhất với nội dung nói về các nhà giáo dục tiêu biểu qua các thời kỳ xã hội. Trong từng thời kỳ lịch sử, mỗi nhà giáo dục đều có những đóng góp, những kinh nghiệm để lại cho hậu thế.Trong đó, có thể thấy rất rõ rằng J.A. Comenxki là giáo dục đã để lại cho nhân loại những kiến thức, phương pháp, biện pháp vô cùng quý báu trong lĩnh vực giáo dục. Những dự kiến của ông nêu ra cách đây gần bốn thế kỷ nhưng thật sáng tạo và có ý nghĩa thiết thực cho đến ngày nay.

J.A. Cômenxki  sinh năm1592, mất năm1670. Ông được sinh ra trong một gia đình làm thợ, cha mẹ ông mất sớm nên ông sống trong tình thương của Hội Thiên chúa giáo. Do thông minh,ông được gửi đi nước ngoài học tập, tốt nghiệp trở về dạy học cho con em trong Hội. Từ đó ông trở thành một thầy giáo giỏi, đầy tâm huyết với nghề nghiệp. Ông đã viết hàng trăm tài liệu, tiêu biểu nhất là Phép giảng dạy lớn (1632), đây là công trình đặt nền móng cho sự ra đời của Giáo dục học. Ông đã được người đời xem là “Ông tổ của nền giáo dục cận đại, Galilê của giáo dục". Ông được UNESCO công nhận là danh nhân văn hóa thế giới vào năm 1992 (nhân kỷ niệm 400 năm ngày sinh của ông).

Quan điểm giáo dục của J.A. Cômenxki là một hệ thống các quan điểm rất khoa học và mang đậm tính nhân văn. Ông quan niệm về vai trò của giáo dục và người thầy như sau:

Về vai trò của giáo dục, ông rất tin tưởng vào tác dụng của giáo dục.Theo ông chỉ có giáo dục mới làm cho con người ta đáng là con người. Nhà trường là công xưởng chế tạo ra nhân đạo, hạnh phúc và con người chân chính. Giáo dục cần thiết cho tất cả mọi người. Theo ông, mọi người đều phải học, nhưng tuổi cần học hơn cả là tuổi trẻ. Sáp mềm thì bóp nặn dễ dàng, cứng rồi thì làm mạnh sẽ gãy. Ông đã chỉ rõ tác dụng của giáo dục đối với sự thay đổi xã hội.

Về vai trò của người thầy giáo và yêu cầu đối với họ, ông cho rằng: Người thầy có một trọng trách hết sức nặng nề và vinh quang. Theo ông “Dưới mặt trời này, không có một chức vụ nào ưu việt hơn”. Ông ví người thầy giáo như một người thợ nặn, nặn những tâm hồn của trẻ. Hoặc như một ngọn lửa, xua đuổi hết những bóng tối trong trí óc. Đó là một quan điểm hết sức tiến bộ mà đến ngày nay chúng ta vẫn đã và đang đi theo quan điểm đó. Ông đề cao vai trò của người thầy, yêu cầu xã hội tôn trọng người thầy giáo, nhưng ông cũng yêu cầu người thầy giáo phải nhận thức rõ chức năng quan trọng của mình, phải mẫu mực về lòng trung thực, tinh thần kiên trì, hăng hái. Phải là người có học vấn và cần cù lao động, yêu nghề, đối xử với học sinh như người cha. Tất cả những phẩm hạnh đó là tầm gương sinh động để học sinh noi theo. Quan điểm này của ông đã được chúng ta kế thừa, học tập, và hiện nay, toàn ngành Giáo dục và Đào tạo đã và đang thực hiện cuộc vận động “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”.

            Theo J.A. Cômenxki, người thầy giáo phải ân cần, hòa nhã, vui vẻ, thân mật và có một tình yêu chân thành đối với học sinh. Nếu thầy cô giáo không thể làm như một người cha, một người mẹ, thì cũng không thể làm như một người thầy. Đó cũng chính là quan điểm, là phương châm hành động của chúng ta hiện nay: cô giáo như mẹ hiền.

Về tư tưởng giáo dục, Comenxki cho rằng: “tất cả mọi người đều được học về mọi điều”. Comenxki đã yêu cầu mọi trẻ em thuộc mọi gia đình giàu cũng như nghèo, con quí tộc cũng như con thường dân, có danh tiếng hay không danh tiếng, ở nông thôn hay thành thị, nam cũng như nữ đều được học trường quốc ngữ một cách bình đẳng. Có thể nói lúc bấy giờ Comenxki đã đề ra tư tưởng phổ cập giáo dục tiểu học. Khác với những nhà nhân văn, nhà giáo dục của thời văn hóa phục hưng,ông đã tạo nên hệ thống giáo dục không phải cho tầng lớp quí tộc, mà để cho mọi tầng lớp trong xã hội. Tư tưởng giáo dục chủ đạo của ông là: một nền giáo dục đúng đắn phải được tổ chức và hoạt động sao cho thích ứng với thiên nhiên và góp phần xác lập các quan hệ công bằng, hữu nghị giữa người với người và giữa các dân tộc. tư tưởng chủ đạo này trở thành nguyên tắc lớn nhất trong hoat động giáo dục của ông và là sự phản ánh tổng hợp mối hiểu biết rộng lớn mà ông đã tích lũy suốt đời.

Theo ông để mọi người có thể dễ dàng học tập thì phải có tài liệu, sách giáo khoa trình bày dễ hiểu. Mỗi môn học phải lựa chọn nội dung cần thiết, hữu ích đối với cuộc sống, nội dung cơ bản và cần được trình bày ngắn gọn, súc tích. Comenxki cũng như Rabbơle đều chủ trương nội dung giáo dục phải có tính bách khoa, toàn diện, nhưng khác với Rabơle ở chỗ ông đã lí giải,chứng minh về mặt triết học và về mặt xã hội chủ trương đó. Theo ông với nội dung giáo dục  như vậy thì mới thực sự cần thiết cho con người, giúp con người ra đời hoạt động và đấu tranh được vững vàng. Hơn nữa, thế giới là một thể thống nhất, các khoa học phản ánh từng mặt vận động của thế giới.Khi học đầy đủ các khoa học đó với tinh thần bách khoa làm cho các sự vật được gắn liền với nhau bởi các quan hệ logic và làm như vậy sẽ tạo nên cái móng thắt chặt các bộ phận của hệ thống chung và nhờ vậy mà hệ thống đó càng thêm vững chắc.

Ngoài ra, ông còn là người đổi mới trong lĩnh vực lý luận dạy học. Ông đã nêu lên những tư tưởng tiến bộ, sâu sắc, những nguyên tắc và quy tắc tổ chức công tác dạy học. Ông đã tổng hợp tất cả những lý luận và kinh nghiệm quý báu của loài người về giáo dục từ thời cổ đại, thời văn hóa phục hưng và đặt cơ sở cho nền giáo dục cận đại.

Với những đóng góp to lớn và tiến bộ của mình cho sự nghiệp giáo dục, ông hoàn toàn xứng đáng với sự suy tôn của nhân loại: Cômenxki là ông tổ của nền giáo dục cận đại.

Cômenxki đã để lại một di sản giáo dục đồ sộ và quý báu. Ngày nay, chúng ta đã và đang đi theo các phương pháp, quan điểm giáo dục của ông. Toàn bộ tư tưởng giáo dục của ông là kết quả của một quá trình lao động sáng tạo, thiên tài. Nó có giá trị muôn thuở vì nó là quy luật của mối quan hệ giáo dục - tự nhiên - xã hội - con người trong quá trình phát triển nhân cách.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.       Phạm Minh Hạc (1996), Một số vấn đề giáo dục và Khoa học giáo dục, NXB Giáo dục, Hà Nội.

2.       Phạm Minh Hạc (1999), Giáo dục Việt Nam trước ngưỡng cửa của thế kỷ XXI,  NXB Chính trị Quốc gia  Hà Nội.

3.       Nguyễn Ngọc Hợi - Phạm Minh Hùng - Thái Văn Thành (2005),“Đổi mới công tác bồi dưỡng giáo viên”, Tạp chí Giáo dục (Số 110/3-2005).

4.       Phạm Minh Hùng, Giáo dục học, Trường Đại học Vinh, năm 2008.

5.       Phạm Công Lý, “Chủ tịch Hồ Chí Minh với công tác dạy học của giáo viên”,  Tạp chí giáo dục,  số 3, Năm 2001, tr. 4-5.

Trong những năm gần đây, nghệ thuật Quảng cáo không còn rập khuôn cách nhìn, cách biểu hiện hiện thực trên mặt phẳng (2D) mà chuyển sang giai đoạn phát triển nhiều cách biểu hiện khác nhau của 3D, 4D; chất liệu và công nghệ ánh sáng. Đây là sự ảnh hưởng tự nhiên của nghệ thuật đương đại trong thiết kế quảng cáo.

Quảng cáo (thương mại) là một hoạt động truyền thông, để người tiêu dùng nhận biết, quan tâm tới sản phẩm, thương hiệu cũng như cách thức sử dụng sản phẩm. Trong bối cảnh xã hội phát triển về mọi mặt, tinh thần hội nhập toàn cầu sâu rộng, đời sống con người từng bước được nâng lên…là những lý do chính tạo nên sự phát triển và biến đổi về thẩm mỹ của nghệ thuật quảng cáo hiện nay. Sự đòi hỏi những mặt hàng ra đời phải tốt về chất lượng, đẹp về hình thức, hiệu quả trong sử dụng…khiến cho nhà thiết kế quảng cáo phải luôn sáng tạo, để tìm ra ý tưởng và biểu đạt chúng sao cho chuyển tải hết các thông điệp của nhà sản xuất một cách ấn tượng nhất.

Có thể nhận thấy xu hướng thiết kế quảng cáo hiện nay đang khai thác triệt để các đặc trưng của Nghệ thuật đương đại (Sắp đặt, Trình diễn, Video art, v.v…). Đó là sự đột phá, cách gây sốc; sự tương tác của khách thể với tác phẩm trong sự ứng dụng kỹ thuật, công nghệ. Mặc cho các tranh luận về việc phân loại các tác phẩm theo các xu hướng đương đại là nghệ thuật hay phi nghệ thuật, thì trong thiết kế quảng cáo hiện nay vẫn khai thác triệt để tính cấp tiến của những xu hướng đó. Những nhu cầu của văn minh nghe, nhìn, chạm đã đặt ra yêu cầu quảng cáo phải mang tính thời đại, gắn chặt với cuộc sống và dự báo tương lai; phải ấn tượng, hấp dẫn và có thông điệp. Tư duy thiết kế quảng cáo hiện nay phần nhiều là cảm hứng được tiếp nhận cởi mở nhưng có chọn lọc từ Nghệ thuật đương đại.

+Vận dụng nghệ thuật Sắp đặt (Installation art): Là sự xếp đặt đối tượng trong một giới hạn không gian, kết hợp nhiều phương tiện nghệ thuật khác nhau, có thể cả âm thanh, trình diễn, tác động ánh sáng, trình chiếu.v.v; cốt tạo ra một không gian ý tưởng của người nghệ sỹ đang được xem là tích cực nhất của xu hướng quảng cáo hiện nay. Sắp đặt có thể hình dung như cuộc chơi ngẫu nhiên của những vật thể - các vật thể trở thành nguyên liệu. Vật thể ở đây được hiểu như các vật phẩm trung gian có sẵn, được sử dụng sắp đặt với hình thái tự nhiên, mà người họa sỹ thiết kế nhanh chóng chụp bắt được ở một thời điểm đó. Có thể nêu ra ba đặc trưng cơ bản đã ảnh hưởng đến thiết kế quảng cáo mà ta thấy rõ nhất đó là:

- Dàn dựng một không gian đầy ắp ý tưởng. Đặc điểm này đã được ứng dụng rộng rãi, đó là sự trưng bày sản phẩm nhằm lôi cuốn người xem tại các không gian công cộng, trong các cửa hiệu; nhất là tại các siêu thị, trung tâm thương mại hay sân bay v.v.

- Tính tự nhiên (sự sắp xếp có tính toán cho những vật thể, tác động khách quan tạo nên sự thành công cho ý tưởng). Đặc tính này tạo sự thú vị từ sự ngẫu nhiên có tính toán trong thiết kế. Ví dụ về thiết kế poster quảng cáo sản phẩm của McDonald’s: Sundial (Đồng hồ mặt trời), sự thú vị ở chỗ chọn vị trí sao cho khi tương tác với hướng chuyển dịch ánh sáng và bóng đổ của mặt trời tạo nên hiệu ứng thú vị; McDonald’s đã thành công với thông điệp ngầm quảng cáo bất cứ thời điểm nào cũng có món ngon cho khách hàng thưởng thức.

- Tính thời điểm (sự nhanh chóng 'chụp bắt' hoặc tương tác). Các nhà quảng cáo khai thác tính chất sắp đặt bất ngờ để cho đối tượng (người tiêu dùng) tự ý tác động vào không gian sáng tạo một cách tự nhiên. Ví dụ về poster quảng cáo đèn cảm ứng tại vỉa hè đi bộ, khách thể bị gây chú ý bởi tín hiệu đèn phát sáng ngay thời điểm đặt chân đã được định sẵn. 

+Vận dụng Nghệ thuật Trình diễn (Performace art): Nghệ thuật Trình diễn cho phép người nghệ sĩ phá bỏ ranh giới của mọi thể thức từ hội họa, âm nhạc đến sân khấu, phim ảnh để phục vụ cho một ý tưởng nghệ thuật có tính tổng hợp. Do đó, ý nghĩa của tác phẩm không còn là bề mặt thưởng ngoạn mà trở thành một không gian thưởng ngoạn. Ở đây, người sáng tạo trực tiếp truyền đạt những thông điệp nghệ thuật bằng hành động, người xem được "đối diện với các vấn đề của cuộc sống” - giống như cách của báo chí, truyền hình. Sự diễn đạt nội dung ý tưởng bằng ngôn ngữ cơ thể giúp người nghệ sĩ có thể diễn đạt sâu sắc, ngắn gọn và trực tiếp nhất ý tưởng, nội dung quảng cáo. Ví dụ, màn đi xe trên dây của một thanh để quảng cáo cho hãng kẹo Singum coolair; sự đài các, kiêu sa của “người đẹp” bên những chiếc xe hơi, mô tô đã làm cho những sản phẩm này thêm sang trọng, hấp dẫn; gần đây, loạt poster về chủ đề bảo vệ động vật hoang dã đã rất thành công khi hình ảnh những con vật được tạo hình ngay từ cơ thể con người.v.v…

+Vận dung Nghệ thuật Trình chiếu (video art): Video art là một đóng góp ý tưởng vượt bậc cho ngành thiết kế quảng cáo. Mặc dù được xem là nghệ thuật có tính phi thương mại, tuy nhiên với kết cấu của tác phẩm Video art có hướng mở hơn, có thể sử dụng nhiều thủ pháp kỹ thuật phụ trợ bên ngoài, cộng thêm sự phối hợp các loại hình nghệ thuật khác; kết hợp không gian, thời gian để đưa ra một thông điệp nào đó, nhằm gợi mở, liên tưởng. Mặt khác, vận dụng Video art trong quảng cáo cho ta cảm giác trực tiếp và gần gũi hơn; hình ảnh mới và tự nhiên hơn khi tác động lên người xem. Chúng được trình chiếu trong các sự kiện hay các kênh truyền thông chỉ với khoảng thời gian rất ngắn, nhưng sức lan tỏa của nó giúp đưa thông điệp đến công chúng một cách nhanh nhất, đầy đủ và ấn tượng nhất. Hãng xe Hyundai đã rất thành công trong Hội chợ triển lãm hàng công nghiệp, tháng 6 năm 2011 ở Hà Nội, khi thực hiện một poster quảng cáo cho loại xe chở rác đa năng Dongfeng Hino, bằng việc chiếu hình những thùng, đống rác lên màn và những hình đó rơi gọn vào thùng xe thực.

Thiết kế quảng cáo đã tác động mạnh đến những giác quan của con người, những cảm hứng từ nghệ thuật đương đại đã góp phần đưa quảng cáo đến với nhiều dạng thức, từ nổi khối-3D, đến cảm nhận, tương tác-4D, đã tạo hiệu ứng bất ngờ cho khách hàng, người xem. Quảng cáo sẽ vẫn tiếp tục thay đổi cho phù hợp với thị hiếu đương thời. Do đó, nhu cầu vượt ra khỏi giới hạn không gian là mặt phẳng để tìm đến những không gian biểu hiện mới rộng rãi hơn, cởi mở và hiệu quả hơn là tất yếu.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đinh Gia Lê (15/6/2016) Nghệ thuật Đương đại trong đời sống nghệ thuật hiện nay. Tạp chí Giáo dục Nghệ thuật;
2. Đào Đức Khôi (21/5/2014) Thiết kế poster quảng cáo thương mại http://tailieu.vn/doc/de-cuong-bai-giang-thiet-ke-poster-quang-cao-thuong-mai.

Giới thiệu link MV chào xuân: "Tết đong đầy" do Giảng viên Bùi Thị Quỳnh Hoa, khoa Sư phạm biên đạo:

https://drive.google.com/drive/folders/1xVZpfkmPDzxenvo4MJt7e7akdVfQrE1p

https://www.youtube.com/watch?fbclid=IwAR2Zew6nfnK_AWNKRkalYjTMiI_wd_i8tXaIsY6rTyoH-LiMw84g3Npqalo&v=6IuXIJjtXxE&feature=youtu.be